Het Ertsgebergte (in Tsjechië Krušné hory geheten) vormt de grens tussen Saksen en Tsjechië over een lengte van 150 kilometer. De hoogste top in Saksen is de Fichtelberg (1215 m), maar de nabije Klínovec/Keilberg in Tsjechië is net iets hoger (1245 m). Verwacht dus geen Alpenreuzen - de bergen van het Ertsgebergte zijn veel ouder, geërodeerd tot vriendelijke ronde vormen, maar toch nog te hoog om heuvels genoemd te worden. Het dankt zijn naam aan de rijkdom aan ertsen die er lange tijd gedolven werden. Sinds 2019 staat het mijngebied in dit gebergte (de Montanregion) op de Unesco-Werelderfgoedlijst. Hier werd als sinds de 12e eeuw koper, tin en zilver gewonnen. De mijnwerkers maakten een eindeloos labyrint van mijnen en mijnschachten.
Toen de ertsrijkdommen steeds schaarser werden, zocht men alternatieven voor inkomsten, zoals de productie van houten speelgoed en meubels. Watermolens, die tot de 18e eeuw als stampmolens voor o.a. tinerts dienden, werden omgebouwd en dreven daarna eenvoudige houtdraaimachines aan. Het mijnbouwverleden is in de vorm van industrieel erfgoed bewaard gebleven in verscheidene mijnbouwmusea en museum-mijnen.
In de DDR tijd werd in opdracht van Rusland uranium gewonnen waarbij ook radon vrijkwam. Al honderden jaren hebben mensen in deze omgeving last van de “Schneeberger Ziekte”. Dat heeft een directe relatie met het in de bodem aanwezige uranium en radon. Tijdens de recentere winning van uranium in de DDR tijd is dat verergerd.

Uitgestrekte heuvels strekken zich uit over het landschap en dichte bossen, breedbeeld-uitzichten en een dicht netwerk van paden trekken opnieuw mensen aan om hier actief te worden. In de uitlopers van het gebergte vind je bovendien historische steden en kuuroorden.

Je tocht begint in Johanngeorgenstadt aan de Tsjechische grens en eindigt in Freiberg.
Johanngeorgenstadt, gelegen in het westelijk deel van het Ertsgebergte, is een bijzonder stadje, het heeft namelijk geen centrum meer. Jaren geleden had het er wel een, maar toen de Russen na de tweede wereldoorlog de stad in bezit namen, begonnen ze met de winning van uranium. Vanwege de onstabiliteit die de mijnbouw met zich mee bracht, hebben ze het hele centrum van de stad gesloopt. Het resultaat was een enorme uittocht van inwoners en een intocht van Russen die uranium wonnen in de mijnen. Het is haast niet voor te stellen maar in 1953 woonden er rond de 45.000 mensen, begin jaren zestig was dat gedaald naar 10.000 inwoners en tegenwoordig wonen er nog maar iets meer dan 5.000.

De nabijgelegen Auersberg is een bezoekje waard; deze berg is 1019 meter hoog, heeft een uitzichttoren met prachtige vergezichten en een Berghotel. In het verleden was hier veel mijnbouw, want het gebied is rijk aan zilver, uranium en tin. Als geliefd jachtgebied van de Saksische landsheren was er al een houten uitzichttoren. In 1860 werd de huidige stenen toren gebouwd die een prachtig uitzicht biedt tot in het Vogtland en het Tsjechische deel van het Ertsgebergte.

Ook Eibenstock is ontstaan uit de mijnbouw rond het jaar 1400. Later kwam de “Stickerei” in opkomst, wat zich het beste laat vertalen in borduren, maar dan wel in het groot qua productie en ook qua product, denk aan tafelkleden etc. Het vrij rustige stadje Eibenstock heeft rond de 8000 inwoners met een prachtige kerk in het centrum van de stad en ook het raadhuis is een schitterend gebouw. Beiden staan overigens naast elkaar in het aantrekkelijke centrum met mooi uitzicht op de skipiste.
Het vlakbij idyllisch gelegen stuwmeer (Talsperre) is met een inhoud van 75 miljoen kubieke meter water en een muurhoogte van 65m, het grootste stuwmeer van Saksen. De rivier Zwickauer Mule wordt hier gestuwd, voordat het water via de Elbe en Hamburg in de Noordzee terecht komt. Het stuwmeer is voornamelijk gebouwd als drinkwatervoorziening en om hoogwater tegen te gaan.

Tussen Schönheide en het nabij gelegen Stützengrün ligt een smalspoor van vier kilometer lengte waarop de stoomtreinen van de lokale museumsbahn op regelmatige basis hun ritje maken en waar ook enthousiaste treinliefhebbers werken aan het in stand houden van oude wagons en stoomlocomotieven. Het station Schönheide is publiek toegankelijk en de mooi gerestaureerde wagons en andere antieke treinstellen staan buiten opgesteld. In de locomotiefschuur staan vier oude stoomlocomotieven die ook bewonderd kunnen worden. Over het algemeen lopen er altijd mensen rond die iets kunnen vertellen en er is ook een klein museum in een oude goederenwagon. Iets voor de liefhebber van treinen!

Schneeberg wordt ook aangeduid als “Barokstad van het Ertsgebergte” en een andere bijnaam is het zilveren hart van het Ertsgebergte, deze naam heeft de stad te danken aan de zilvermijnen waarmee Schneeberg bekend is geworden in de 15e eeuw. Meer dan vijfhonderd jaar mijnbouw vormen de basis voor de geschiedenis en de ontwikkeling van de stad waar ook de handwerkkunsten zoals de houtsnijkunst en kant bewerken een grote traditie hebben. In de stad vind je dan ook een museum, “Das Museum für bergmännische Volkskunst” waar je meer kunt leren over deze tradities.
Het belangrijkste gebouw van Schneeberg is de laatgotische St. Wolfgangskerk die op een heuvel gelegen uitsteekt boven de stad. Het stadscentrum is na de grote stadsbrand van 1719 in barokke stijl herbouwd en is tot op heden prachtig bewaard gebleven. Het complete centrum valt daarom ook onder de monumentenzorg.
Het eerste raadhuis werd in 1527 gebouwd en in 1852 nogmaals herbouwd. Bijzonderheden aan het Raadhuis zijn het prachtige klokkenspel van porselein en de afbeelding daaronder van de Bergmannen die verwijzen naar de historie van dit bijzonder mooie stadje. Daarom is het een goed idee hier de koffie te gebruiken.

Vooral bodemvondsten tin trokken ooit duizenden mensen naar dit deel van het Erzgebirge en maakten Schwarzenberg tot een welvarend stadje. Tegenwoordig nodigt de monumentale oude binnenstad, met zijn pittoreske steegjes en winkels, uit tot een wandeling. De stadsgeschiedenis gaat meer dan 850 jaar terug en in de skyline vallen de St. Georgenkerk en Slot Schwarzenberg op.
De ondergrondse mijntrein van het Besucherbergwerk Pöhla rijdt je door de gangen van de voormalige tinmijn. Trein- en techniekfans vergapen zich in het spoorwegmuseum Schwarzenberg aan glanzende locomotieven of maken een rit met de ‘Erzgebirge-observatietrein’. De Waldbühne, het grootste openluchtpodium van Saksen, biedt een leuke concertagenda.

Op je tocht door het Ertsgebergte rijd je vervolgens de Fichtelberg op. Het is met 1214 meter de hoogste berg in Saksen en is een heerlijk doel voor een dagje uit. De wandelpaden zijn eindeloos mooi, de vergezichten over het Ertsgebergte uniek en er is van alles te beleven zoals een cabinebaan naar Oberwiesenthal en in de wintersport fantastische ski-mogelijkheden. Het is een sneeuwzeker gebied en het gebeurt zelden dat er hier geen sneeuw ligt in de winter. Van hieruit kan ook een wandeling gemaakt worden naar de Keilberg (1244m), deze is gelegen in Tsjechië. Naast het in 1999 herbouwde Fichtelberg Hotel bevindt zich het weerstation. De flora is ook bijzonder, door de hoge ligging komen hier alpine plantensoorten voort. Een bezoek aan de Fichtelberg is zeer aan te bevelen en vooral in de winter met een zonnetje en blauwe hemel is het er geweldig. Daarom lijkt het een goed idee hier in het hotel te lunchen.

Tegenwoordig is Oberwiesenthal een wintersportplaats bij uitstek en ook het eindpunt van de nostalgische Fichtelberg baan. Interessant detail is dat Oberwiesenthal met 914m de hoogst gelegen stad van Duitsland is. Naast wintersportplaats is Oberwiesenthal ook een (lucht) kuuroord met veel voorzieningen zoals zoutgrotten, infraroodcabine’s, massages en sauna’s.

Het plaatsje Cranzahl is de startplaats van de nostalgische Fichtelberg Baan, de stoomtrein naar Oberwiesenthal. De door een stoomlocomotief aangedreven trein verlaat Cranzahl (654m) dagelijks tussen 10:00 en 18:00 uur en doet er een uur over om station Oberwiesenthal te bereiken op 893m. Onderweg doet de trein de stations Unterneudorf, Neudorf, Vierenstraße, Kretscham-Rothensehma, Niederschlag, Hammerunterwiesenthal en Unterwiesenthal aan.
De trein heeft voor het eerst op dit traject gereden op 19 juli 1897 en sinds die tijd zijn er nogal wat veranderingen doorgevoerd. Zo is er onlangs nog een nieuwe loods voor de locs gebouw in Oberwiesenthal en in 2007 is de baan in handen gekomen van de “SDG Sächsische Dampfeisenbahngesellschaft mbH”. De lengte van de baan is iets meer dan 17km en de gemiddelde snelheid ligt zo rond de 25km/h.

Het plaatsje Cranzahl is de startplaats van de nostalgische Fichtelberg Baan, de stoomtrein naar Oberwiesenthal. De door een stoomlocomotief aangedreven trein verlaat Cranzahl (654m) dagelijks tussen 10:00 en 18:00 uur en doet er een uur over om station Oberwiesenthal te bereiken op 893m. Onderweg doet de trein de stations Unterneudorf, Neudorf, Vierenstraße, Kretscham-Rothensehma, Niederschlag, Hammerunterwiesenthal en Unterwiesenthal aan.
De trein heeft voor het eerst op dit traject gereden op 19 juli 1897 en sinds die tijd zijn er nogal wat veranderingen doorgevoerd. Zo is er onlangs nog een nieuwe loods voor de locs gebouw in Oberwiesenthal en in 2007 is de baan in handen gekomen van de “SDG Sächsische Dampfeisenbahngesellschaft mbH”. De lengte van de baan is iets meer dan 17km en de gemiddelde snelheid ligt zo rond de 25km/h. De Fichtelberg baan rijdt dagelijks, het hele jaar door. Een bezoekje vooraf aan de website (zie de link) is aan te bevelen.

Het fraaie stadje Annaberg Buchholz met zo’n 20.000 inwoners in het “Oberen Erzgebirges” wordt stiekem gezien als de hoofdstad van het Ertsgebergte. Zoals zoveel stadjes en dorpen is ook Annaberg-Buchholz ontstaan uit de mijnbouw. Het museum tegenover de St. Anna kerk, het “Ertsgebergte Museum” laat in een interessante tentoonstelling zien hoe dit allemaal is ontstaan. In het museum komen ook zaken over de houtsnijkunst en het kloppeln (een soort borduren) aan de orde. Het romantische stadscentrum, de “Altstadt”, is prachtig en is de centrale plaats in de stad. Hier wordt tijdens de kersttijd ook een van de mooiste kerstmarkten van het Ertsgebergte gehouden. Een ander belangrijk feest is de “Annaberger Kät”, spreek uit Kett in het Nederlands. Dit grote volksfeest vindt ieder jaar plaats 14 dagen na Pinksteren. Meer dan 100 kermisattracties zijn dan te bewonderen en ook de gastronomie komt ruim aan bod. Het feest trekt honderdduizenden bezoekers uit de gehele regio en behoort tot de oudste volksfeesten van Duitsland. Rondom de marktplaats lopen de straatjes omhoog en omlaag en er is veel te ontdekken, zoals intieme café’s, bijzondere winkeltjes, mooie gevels, kerken en prachtige doorkijkjes.
Er zijn een paar bijzondere kerken in Annaberg, met name de St. Annakerk die letterlijk boven de stad uittorent is een bezoek meer dan waard. Deze laat Gotische Hallen-kerk met een toren van 78 meter hoog is gebouwd in 1499 en is het symbool van de stad geworden. De kerk en toren kunnen bezocht worden. Het uitzicht vanaf de toren is fantastisch.

Marienberg, je volgende stop, is vooral bekend om de historische oude stad die in renaissancestijl is gebouwd en werd gesticht door Hertog Heinrich van Frommen vanwege een grote zilvererts vondst. De gehele historische binnenstad staat op de monumentenlijst, de bekende gebouwen zijn de “St. Marienkirche”, de “Rote Turm” , het historische raadhuis en de “Zschopauer Tor”.
De Zschopauer Tor is de enige overgebleven van oorspronkelijk vijf poorten die toegang verschaften tot de stad. Hier is ook nog een stuk stadsmuur en een toren te zien. Vlak ernaast bevindt zich een mooie 18e eeuwse post mijlpaal. Deze fungeerden als een soort wegwijzers en waren blijkbaar tot op 15 minuten correct. Helemaal aan de andere kant van de stad staat de Rode Toren (Roter Turm), nog een overblijfsel van de stadsomwalling. Het diende oorspronkelijk als arsenaal en munitieopslagplaats. Zschopau in het Ertsgebergte is bekend vanwege het merk MZ motoren die hier gebouwd werden en nog steeds worden. Jaarlijks vindt er een treffen plaats onder de naam “Rund um Zschopau”.

Het Kalkwerk Lengefeld, een voormalige kalksteenmijn, bevindt zich ten zuidwesten van Lengefeld in de Saksische stad Pockau-Lengefeld, genesteld in het Ertsgebergte. De mijn was operationeel tot 2016 toen deze werd gesloten. Ondanks de sluiting blijft de site een belangrijk onderdeel van de industriële geschiedenis van de regio.

De blikvanger van Augustusburg is het renaissancekasteel Schloss Augustusburg. Het kasteel ligt op een berg boven de stad en is niet te missen. Je vindt hier niet alleen een prachtig uitzicht, maar ook een museum met een van de belangrijkste motorcollecties van Europa.

Je kunt in Oederan één dag virtueel door het hele Ertsgebergte reizen. Met meer dan 200 miniatuurgebouwen, ongeveer 1.300 handgemaakte figuren en indrukwekkende speciale tentoonstellingen wordt het Ertsgebergte in miniatuurvorm aan je voorgesteld.
Het 17.000 vierkante meter grote park toont meer dan 200 gedetailleerde houten modellen die gebouwen uit de Erzgebirge-regio weergeven.

Je eindpunt is in Freiberg, een historische stad met prachtige architectuur en een rijke geschiedenis. Hier kun je een bezoek brengen aan de beroemde kathedraal van Freiberg en het Mineralogisch Museum, waar je meer kunt leren over de mijnbouwtraditie van het gebied. Maar misschien is het de hoogste tijd om eens even uit te blazen na zoveel indukken bij een drinkgelegenheid.