De oorspronkelijke stad Ainsa was de hoofdstad van het oude koninkrijk Sobrarbe, dat in de 11e eeuw deel ging uitmaken van het koninkrijk Aragon.
De stad is een prachtig voorbeeld van een middeleeuwse stad en heeft een oude wijk met een reeks dicht op elkaar staande en uniforme huizen, de slanke toren van de collegiale kerk en de enorme kasteelomheining - bijna net zo groot als de rest van het dorp.
De muren eromheen zijn bijna volledig bewaard gebleven en het staat vol met monumenten die teruggaan tot de middeleeuwen.

Onze tocht begint in het modernere deel van de stad en gaat vervolgens noordwaarts naar de spectaculaire Anisclo Canyon.

De Anisclo Canyon is een van de meest spectaculaire landschappen in Aragón, een diepe kloof die door de eeuwen heen is gevormd door de intense erosie van de Bellós-rivier.
Je komt binnen via een smalle, kronkelende eenrichtingsroute, die uitkomt in een chaos van rotsen en bergdennen. Het is absoluut een van de meest spectaculaire routes in de Pyreneeën.
De kloof maakt nu deel uit van een nationaal park.
De route kent een klein stukje terug naar de Mirador de Vio (RP 8), vanwaar u een prachtig uitzicht heeft op de Anisclo-breuk en de blootliggende rotslagen.

Wees voorzichtig op de kleine bergweg door Fanlo naar Sarvise.
In Sarvise komt u op de N-260, ofwel de Pyreneeënas, de noordelijkste nationale oost-westweg van Spanje.
In tegenstelling tot de meeste Spaanse nationale wegen, die speciaal voor dit doel werden aangelegd in het midden van de 20e eeuw, werd het tracé van deze snelweg in de jaren 1980 aangelegd over een aantal reeds bestaande secundaire (of zelfs lokale) wegen.
Het begint in Portbou en eindigt in het stadje Sabiñanigo. Het is vaak een uitdagende weg, populair bij motorrijders.
U kunt genieten van deze weg via Biescas naar Sabinanigo voordat u naar Jaca gaat en de haarspeldbochten naar het uitkijkpunt bij Fort Rapitan neemt.
Het fort ligt op de Rapitán-heuvel op 1142 meter hoogte en werd eind 19e eeuw ontworpen als onderdeel van het dichte verdedigingsnetwerk dat parallel aan de internationale spoorlijn Oloron-Canfranc zou worden aangelegd.
De nog steeds levendige herinnering aan de Onafhankelijkheidsoorlog, de eisen van het Ministerie van Oorlog bij het Canfranc-project en de eeuwenoude angst voor invasies van de andere kant van de Pyreneeën verklaren de historische context waarin deze werkzaamheden werden gepland.
De eerste steen van het Rapitán-kasteel werd in 1884 gelegd.
Zes jaar later, in 1890, arriveerden er elf kanonnen van de Trubia-gieterij om het toekomstige kasteel te beschieten.
Het fort is gebouwd van ashlar (fijn stenen metselwerk) en het grootste deel daarvan bevindt zich onder de grond. Zo wordt de schade bij een aanval door vijandelijke artillerie tot een minimum beperkt.
Tijdens de Burgeroorlog waren de grachten het toneel van dramatische taferelen van de achterhoede. Tijdens het Franco-tijdperk nam de activiteit geleidelijk af, totdat de vesting uiteindelijk werd verlaten.

Vervolgens daalt u af naar het stadje Jaca zelf, waar u eventueel kunt lunchen en het prachtige stervormige kasteel kunt verkennen.
Het kasteel met zijn vijfhoekige plattegrond werd gebouwd aan het einde van de 16e eeuw.
Alle karakteristieke delen: de gracht, bastions, steile hellingen, kazernes, magazijnen en tunnels zijn goed bewaard gebleven... en er is ook een prachtige ingang die toegankelijk is via een ophaalbrug.
De vesting werd ontworpen om nieuwe schema's van militaire architectuur te omarmen die voortkwamen uit het gebruik van artillerie, waarin lagere en dikkere muren overheersten, met hellingen en specifieke locaties voor kanonnen en andere vuuropeningen. Dit bouwsysteem werd de Italiaanse stijl genoemd.
In 1809 werd de stad ingenomen door Franse troepen, omdat de stad zich had overgegeven en er maar een klein aantal troepen was dat de stad verdedigde.
De Spanjaarden, onder bevel van generaal Espoz y Mina, heroverden het kasteel in 1814, na een belegering van enkele maanden.
De vervallen muren en gebouwen werden in 1968 prachtig gerestaureerd, wat het de “Europa Nostra”-prijs opleverde.

Bij het verlaten van de stad heeft u de mogelijkheid om de San Miguel-brug te bezoeken die waarschijnlijk halverwege de 15e eeuw werd gebouwd (de exacte datum is onbekend). Het werd de belangrijkste communicatieroute tussen de stad Jaca en de westelijke valleien van de Aragonese Pyreneeën. De naam komt van een kluizenaarswoning (nu verdwenen), gelegen op een heuvel vlakbij de brug
De brug, ruim 96 meter lang, over de rivier de Aragón, heeft een centrale boog van 17 meter hoog en twee kleinere halfronde bogen.

Vervolgens fietst u westwaarts langs de glooiende hellingen van de Pyreneeën en volgt u de vallei van de rivier de Estarron noordwaarts, voordat u de hoofdweg naar het station van Canfranc bereikt.
Hier heeft u de mogelijkheid om de grotten van Guixas te bezoeken. Deze grotten hebben gediend als toevluchtsoord vanaf het Neolithicum, via de Romeinse tijd, de middeleeuwen en de moderne tijd. Ook was het een ontmoetingsplaats voor heksen.
Vaak gebruikt als schuilplaats of kerker voor soldaten tijdens de Spaanse Burgeroorlog.
Momenteel zijn er slechts acht verschillende soorten vleermuizen in de grot te vinden. Deze soorten zijn vanwege hun morfologische omstandigheden speciaal aangepast aan het leven in de grot.

Nadat u het dorp Canfranc bent gepasseerd, ziet u het kasteel van Arañones, ook wel 'Torre de Fusileros' genoemd. Het is een verdedigingstoren die in 1876 werd gebouwd nadat de weg van Zaragoza naar Frankrijk via Somport was voltooid.
Oorspronkelijk één van de twee, bedoeld om de nieuwe communicatieroute te verdedigen.
Het werd gebouwd als onderdeel van het verdedigingssysteem van het fort Coll de Ladrones. De tweede toren werd in 1910 afgebroken toen de ingang van de spoortunnel werd gebouwd.

Station Canfranc werd in 1928 geopend als een weelderig spoorwegknooppunt, met een openingsceremonie die werd bijgewoond door zowel de koning van Spanje als de president van de Franse Republiek
Het station werd op grote schaal gebouwd om te kunnen dienen als een belangrijk knooppunt voor grensoverschrijdend treinverkeer.
Hoewel het treinverkeer bescheidener verliep dan gedacht, kwam hier in 1970 abrupt een einde aan toen een trein ontspoorde en een belangrijke brug in Frankrijk beschadigd raakte.
De Franse regering besloot de brug niet te herbouwen, waardoor de grenslijn moest worden gesloten.
Het Spaanse treinverkeer bleef doorgaan, maar er werd gebruikgemaakt van een kleiner, bescheidener station.
Het resultaat was dat het grote Canfranc station in onbruik raakte en in verval raakte. Het werd afgezet met hekken en gesloten voor het publiek, behalve voor rondleidingen.
Zelfs als ruïne trok Canfranc bezoekers: fotografen kwamen massaal naar het station, ontworpen door de Spaanse architect Fernando Ramirez de Dampierre, die een vergeten stukje Europese spoorweggeschiedenis wilden vastleggen.
Mensen die schoonheid in verlaten gebouwen zien, zouden kunnen zeggen dat het hotel in deze griezelige, vervallen staat aantrekkelijker was.
Het station lag tientallen jaren stil totdat men begon met de verbouwing van het nog steeds prachtige, maar lang verwaarloosde gebouw tot een hotel, geëxploiteerd door de Barcelo Hotel Group.
Na jaren van renovatie verwelkomde Canfranc Station Hotel in januari 2023 haar eerste gasten.

U kunt op eigen gelegenheid rondwandelen in het gerestaureerde station, waar u diverse wagons uit de glorietijd kunt bekijken.
Toegang tot het hoofdgebouw is beperkt tot de hoofdreceptie, tenzij u deelneemt aan een georganiseerde tour of incheckt als hotelgast.
Rondleidingen kunnen worden geboekt bij het toeristeninformatiekantoor van Canfranc, maar zijn mogelijk alleen in het Frans of Spaans beschikbaar.

Op de terugweg zet u uw stappen weer voort richting het zuiden.
Als u Jaca passeert, kunt u op de ringweg de Iglesia de San Miguel de Abos zien.
Deze Romaanse kerk is het enige overgebleven teken van de stad Abos. Het heeft een interessante geschiedenis, want in de 19e eeuw was het een van de vele kerken die door de Fransen werden omgebouwd tot kruitmagazijnen.
Veel van de originele en latere verbouwingskenmerken zijn nog steeds te zien.
Helaas lijkt het moeilijk om het te verkennen, vanwege de ligging omringd door moderne wegen.
Al snel verlaat u de hoofdweg en rijdt u dwars door verlaten, kronkelige wegen totdat u voor een kort stukje de N-330 tegenkomt. Deze gaat over in de A-23 Autovia Mudejar en volgt vervolgens vele kilometers de Rio Guyarga-vallei.
Houd de oude touwbrug in de gaten, die doet denken aan een scène uit Indiana Jones. Probeer er niet overheen te gaan!

De laatste kilometers voert u over kronkelige bergwegen terug naar Ainsa, waar u kunt uitrusten.