Rondrit Kampen Overijssel Weerribben - Wieden

Deze route (van Jos van Ree) gaat na de start door de binnenstad van Kampen over de Burgwal en IJsselkade naar de Stadsbrug over de IJssel, om langs IJsselmuiden en door Genemuiden het polderlandschap van Overijssel in te rijden. Kort na Genemuiden gaat de route langs het natuurgebied de Wieden naar de Weerribben. Voor een deel langs de grens met de Flevopolder, over dijkwegen, tot aan het dorp Kuinre. Daarna over de Lindedijk om de rivier de Lende (Fries: de Linde) te volgen. De Lende vormt hier de natuurlijke grens tussen Overijssel en Friesland. De route blijft de Lindedijk volgen, die overgaat in de Kloosterdijk, tot aan het Nationaal Park de Weerribben. Langs en door de Weerribben naar Willemsoord en Fredriksoord. Twee dorpen met een opmerkelijke koloniale geschiedenis. Vervolgens een stuk door Drenthe, richting Havelte, langs de Havelterberg met o.a. de grootste Hunnebedden van Nederland. Na het plaatsje Nijeveen, met zijn bijzondere molen “De Sterrenberg” gaat de route weer in Overijssel verder. Daar wordt in het natuurgebied De Wieden de Belterwijde overgestoken. De Belterwijde vormt samen met de Beulakerwijde een enorme Veenplas. De route gaat hierna door de lintbebouwing van de dorpen Staphorst en Rouveen. Ook deze dorpen kenmerken zich door een bijzondere geschiedenis en traditie. Na Rouveen komt het Zwarte Water weer in beeld. Hiervan volgt de oversteek en langs het Zwarte Water richting Zwolle. Zwolle wordt noordelijk gepasseerd waarna de route door een landschappelijk erg mooi gebied naar de IJsselbrug gaat. Na de IJsselbrug volgt de route de kronkels van de IJssel over de Zalkerdijk tot aan het plaatsje De Zande. Na De Zande via Kamperveen terug naar Kampen met nog één oversteek van het Reevediep over de Nieuwendijkbrug.

De belangrijkste bijzonderheden van deze route op volgorde.

Stad Kampen
Kampen is een oude Hanzestad, gelegen aan de benedenloop van de IJssel, nabij de uitmonding in het IJsselmeer en het Keteldiep. De stad is grotendeels gelegen op een riviereneiland en is alleen via (civiele) kunstwerken bereikbaar. De geschiednis van Kampen gaat terug tot rond 1150. Toen was er al houten bebouwing op de plaats waar het huidige Kampen ligt, maar de naam Kampen wordt in de geschiedenis pas genoemd in 1227. Echter, in het gemeentearchief van Kampen is nu nog een charter aanwezig waarin Abel, de koning van Denen en Slaven en hertog van Jutland, een privilege verleent aan de Ommelandvaarders, gedateerd 24 september 1251. Kampen was in die tijd reeds een belangrijke en machtige stad ("het Rotterdam van de Middeleeuwen") en had een flinke vloot aan koggeschepen. Met deze koggeschepen werd de Ommelandvaart gemaakt: de zeereis rond Denemarken naar de Oostzee. 

Stad Genemuiden
In 1275 kreeg Genemuiden stadsrechten van Jan van Nassau. Destijds heette de plaats 'Genemuden', later komt ook de spelling 'Gelemuiden' voor. Bisschop Jan van Arkel schonk de stad het veerrecht over het Zwarte Water tegen een jaarlijkse leverantie van zestig pond “was” voor het maken van kaarsen. In 1382 verwierf men het recht tot het houden van drie jaarmarkten. De plaats werd er rijk van en bouwde een stadhuis. Genemuiden werd bekend door de Biezenteelt en het ambacht van de stoelenmatters.

De wieden
Een meren- en moerasgebied Natura 2000, met de De Belterwijde en Beulakerwijde (ook Belterwiede en Beulakerwiede genoemd) zijn twee grote veenplassen die deel uitmaken van dit natuurgebied.

De Lende (Fries: de Linde)
Tussen het meertje Het Wijde en het dorp Slijkenburg vormt ze de natuurlijke grens tussen Overijssel en Friesland. De bron van de Linde ligt in de buurt van Tronde

De weerribben
Weerribben-Wieden, een van de meest bijzondere gebieden van Nederland en het grootste laagveenmoeragebied van Noordwest-Europa. Dankzij de mensenhanden van turfstekers en rietsnijders ontstond een uniek landschap vol meren, vaarten, rietlanden, moerasbossen en trilvenen. Een verleden vol veen, turf en riet levert een beeldschoon heden op. Adembenemende natuur en eindeloze waterpartijen.

De Tjaskermolen
Een tjasker heeft geen kamwielen in tegenstelling tot 'normale' molens. Op de as waar de wieken doorheen steken, zit achteraan een tonmolen. Dit is een klein soort vijzel met een betimmering eromheen. Door molenkenners wordt gesteld dat de enige overeenkomst tussen de tjasker en alle andere windmolentypen het bezit van een wiekenkruis is. Het wiekenkruis kan oudhollands of dwarsgetuigd zijn. Er zijn twee typen tjaskers: de paaltjasker en de boktjasker. Bij de paaltjasker wordt de molenas ondersteund door een paal en bij een boktjasker ligt de voorkant van de molen op een houten bok. De paaltjasker maalt het binnenwater via de vijzelkom naar de buitenringsloot of van de buitenringsloot naar het binnenwater. De boktjasker maalt het water uit het binnenwater via de vijzelkom naar de buitenringsloot, die op het buitenwater uitkomt. Alleen de boktjasker heeft een kruibaan voor het kruien van het wiekenkruis op de wind. De paaltjasker wordt met behulp van een ketting op de wind getrokken.

Vooral in natuurgebieden wordt dit soort molens gebruikt om verdroging tegen te gaan.

Willemsoord en Frederiksoord (en ook Wilhelminaoord)
Willemsoord (1820), Frederiks­oord (1818) en Wilhelminaoord (1821) van oorsprong drie vrije koloniën, gesticht door de Maatschappij van Weldadigheid, om kansarme gezinnen uit het Westen van ons land de gelegenheid te bieden een nieuw bestaan op te bouwen. De kolonisten kregen een woning met een hectare grond, er werd voorzien in hun onderhoud, er was geneeskundige hulp, alsmede godsdienst- en schoolonderwijs. Dankzij de contributie van een flink aantal redelijk gefortuneerde Nederlanders konden de leefomstandigheden van die lagere volksklassen aanzienlijk verbeterd worden. Het Huis van Oranje was zeer geïnteresseerd in de plannen. De kroonprins van Oranje, de latere Koning Willem II, gaf Willemsoord zijn naam. Willem betaalde de bouw van de school en onderwijzerswoning uit eigen zak: welgeteld 1.400 gulden voor de realisatie van beide gebouwen.

Belterwijde
Kortweg Belter genoemd. De Belter- en Beulakerwijde zijn ontstaan door stormvloeden in 1775, 1776 en 1825, waardoor grote stukken land werden weggeslagen. Deze veenplassen maken nu deel uit van he Nationaal Park Weerribben-Wieden.

Havelteberg
De Havelterberg is een heuvel begroeid met heide nabij Havelte. Verspreid op de berg vind je verrassend veel restanten van prehistorische bewoning: grafheuvels, urnenvelden en natuurlijk de beroemde hunebedden. De Havelterbergse hunebedden zijn enorm. Ze liggen op zo'n 200 meter afstand van elkaar. De grootste is ongeveer 18 meter lang en ligt direct langs een zandpad en wandelroute. De hunebedden dateren uit de nieuwe steentijd (3400 - 2580 jaar geleden). Het zijn graven van de 'Trechterbekercultuur'.

Korenmolen de Sterrenberg
Het is een rietgedekte, achtkantige stellingmolen daterend uit 1786, oorspronkelijk afkomstig uit het Duitse Weener in Oost-Friesland en was in bezit van de familie Sterrenberg. In de zeventiger jaren overgebracht naar zijn huidige standplaats aan de burgemeester Weimalaan en aldaar gerestaureerd. Deze molen is de enige molen in Nederland met een windroos op de kap voor het automatisch kruien. De wieken hebben een vlucht van 23 meter en zelfzwichting.

Staphorst en Rouveen
Aan de doorgaande weg, de oude Rijksweg/Gemeenteweg, van Staphorst en Rouveen liggen meer dan duizend boerderijen dicht bij elkaar. Bij elke boerderij hoorde vanouds een langgerekt perceel in het achterliggende slagenlandschap. Volgens het plaatselijk erfrecht, tot 1970, kregen de zonen een gelijk deel van de bezittingen, waardoor de percelen steeds smaller en boerderijen soms zelfs direct achter elkaar gebouwd werden. Het was dan ook vaak een traditie dat de kinderen een boerderij achter de boerderij van de ouders bouwden. Veel van de huidige panden zijn gebouwd in de periode na de verwoestende watersnoodramp van 1825. De lintbebouwing met maar liefst 300 rijksmonumentale boerderijen geldt tegenwoordig als beschermd dorpsgezicht.

Opvallend aan Staphorst en Rouveen zijn de (fel)groene luiken in combinatie met (fel) blauwe raamdorpels, deuren met boven de voordeur vaak een zogenaamde levensboom en de klederdracht die vroeger van jong tot oud door mannen en vrouwen gedragen werd. Kinderen die permanent of alleen in de winter in klederdracht lopen, zijn al een zeldzaamheid. Ook volwassen mannen zie je er niet meer in lopen, op een paar bejaarde mannen na. Volwassen vrouwen die in klederdracht lopen zijn er nog wel redelijk veel.

Sinds 1937 is in de Algemene Plaatselijke Verordening vastgelegd dat het verboden is "iemand op of aan de weg zonder diens toestemming te fotograferen".

Het nachtvrijluik
Tot in de jaren 40 van de 20e eeuw werd er gebruikgemaakt van het zogenaamde nachtvrij-luik. Hierdoor kon een jongen zich toegang verschaffen tot de woning en het bed van een meisje, om elkaar beter te leren kennen. Deze traditie was in de zeventiende eeuw wijdverbreid in Nederland, maar werd daarna steeds meer als zondig en onfatsoenlijk bestreden. Staphorst en Rouveen zijn de laatste plaatsen waar het nachtvrijen begin twintigste eeuw nog voorkwam.

In 1971 was Staphorst wereldnieuws vanwege een uitbraak van polio (kinderverlamming). Diverse inwoners wilden om godsdienstige redenen niet dat hun kinderen tegen dit virus werden ingeënt. Zij vonden inenten in strijd met de Goddelijke voorzienigheid. Hierdoor werden 39 personen (de meesten van hen waren kinderen) met deze ziekte besmet. Vijf van hen overleden, een aantal anderen raakten invalide. Heden ten dage ligt de situatie anders en zijn de meeste Staphorsters ingeënt. Omdat echter zo'n twintig procent nog altijd niet is ingeënt en vanwege het feit dat het gaat om een in één gemeente samenlevende groep, geldt deze plaats alsook vergelijkbare andere plaatsen in Nederland als - de enige Europese - risicogebieden voor de Wereldgezondheidsorganisatie.

Zwarte Water
Het Zwarte Water is een rivier van 19 km in Overijssel. De rivier stroomt van Zwolle tot het Zwarte Meer bij de Noordoostpolder. De naam heeft niets met de kleur zwart te maken, maar met zwet, wat grens betekent. Het Zwarte Water was van groot belang voor de ontwikkeling van de Hanzestad Zwolle. Het verbond de stad met de zee en de andere Hanzesteden.